Asya Hun Devletinde Touman ve Modu Kimdir?

 Yazan: Hami KANDEMİR

Herkesin Teoman olarak bildiği Hun hükümdarının asıl ismi Touman’dır. Touman Bilinen ilk Hun hükümdarıdır. MÖ. 221 ve MÖ. 209 yılları arasında hükümdarlık yapmıştır. Hatta bilinen ilk Türk hükümdarı da denilebilir. Touman hangi yılda Hun hükümdarı olduğu bilinmez fakat MÖ.221yılındaHun hükümdarı olarak biliyoruz. MÖ.209’da Modu (Metehan) babasını öldürüp hükümdar olmuştur. Touman, Çinlilere karşı yenilmişti. Çinli okunuşa göre Modu’dur. Eski Türkçe karşılığı Bagatur’dur. Günümüz Türkçesiyle Bahadırdır.

Çin’deki Meng-T’ien denen komutan T’ou-man idaresindeki Hunları sınırlarından uzaklaştırmak için ordu hazırladı. Ordos bölgesi de verimli topraklardı. Kuzeyde ağır kış şartları vardı. Meng- T’ien, Hunları MÖ.215- ve 214 yıllarında Çin sınırından uzaklaştırdı. T’ou-man idaresindeki Hunlar kuzeye doğru gitmişlerdi. Hunlar Çin’in kuzey ve batı bölgelerden çıkıp Moğolistan coğrafyalarına çekilmiştir. Başarı sağlayan Çinli Komutan Meng- T’ien, daha sonra öldürülmüştür.

T’ou-man, Modu’nun üvey annesinin de entrikasıyla oğlunu Yüe-chih’lere rehin verdi. Üvey ana, kendi oğlunu tahta çıkarmak istiyor ve halk tarafından sevilen Modu’nun yükselişini engellemek istiyordu. Nitekim, Modu kurtuldu ve babası bu duruma şaşırdı. Oğluna 10 bin kişilik süvari okçu birliği tahsis etti.

Modu, Askerlerini iyi disipline etmek istiyordu. Modu, ıslıklı okunu kendi atına doğru attı fakat bazı askerler atmadı ve onları öldürdü. İkinci olarak Modu, kendi eşine oku attı fakat bazı askerler atmadığı için onları da öldürdü. Durumun ciddiyetini askerler anladı. Modu, babasına karşı darbe yaptı ve babasını (T’ou-man’ı) öldürdü. Modu, babasını askerliyle birlikte ok atıp öldürdüler.

Hunlar liderlerine C’han- yü unvanı verir. Bu kelime; sonsuzluk, enginlik, genişlik anlamları taşır. Hun kelimesi; Hun (kün), kavim ve halk anlamlarını taşır. Hunlar, ağaç işlemeciliğinde iyidirler. Maden işlemeciliği de yaparlar.

Hunların öncesinden bahsetmek gerekirse kısaca şunlardır: Hunların atalarıyla ilgili bilgiler Tarihçilerin de belirttiği gibi MÖ.2255’e kadar geriye götürülür. MÖ.318’e kadar Hunların atalarıyla ilgili bilgiler mevcuttur. Hun kelimesi ilk kez MÖ.318'de Hsiung- nu  kelimesi ile görülmüştür. Hsiung-nu ‘nun Hun karşılığına gelmesi MS. 311’de bulunan Soğdça metinden anlaşılmıştır. MÖ.800’lü yıllarda Çinliler kuzey sınırlarına savunma duvarı yapmışlardır. Çinliler sadece Türklerden değil, Tunguzlardan da korunma amaçlı Çin seddini yapmışlardır .[1] Çinliler, tarih boyunca görüldüğü gibi yerleşik toplum oluşturmuştur. Çinli halklar, ürettikleri ürünler yüzünden sürekli Bozkır halkların hücumuna uğruyordu.

Hunların komşuları şunlardı: Yüe-chih,[2] Tung-hu’lar ( Tunguzlar) ve Ting-ling’lerdir.[3]

T’ou-man dönemi genel olarak şöyle özetleyebiliriz: Çinlilere karşı yenilgi, Çin sınırından Moğolistan Coğrafyasına sürülme, Oğlunu Yüe-chih’lere rehin gönderilme, karısı kendi oğlunu tahta çıkarmak istemesi ve halk tarafından sevilmesine rağmen Modu’yu tahta çıkarmak istememesidir. Modu’nun babasını öldürmesi…

Not: Ejderha olarak bize öğretilen ve Tasvir edilen Asya Hun devletinin bayrağı yoktur. Ne Arkeolojik sonuçlarda ne de Çin kaynaklarında böyle bir bilgi yoktur. Bu bayrak uydurulmuştur. Ejderha bizim motiflerimizde var fakat böyle bir bayrak söz konusu değildir. Bayrak yok fakat tuğlar vardır. Ejderha daha çok Çin ve diğer uzak doğu ülkelerinin simgesidir. Türklerde de vardır fakat kötülük olarak nitelendirilir.

Asya Hun bayrağına diye tasvir edilen bu resim, bayrak değildir. Yazılı belge veya Arkeolojik kazılarda da yoktur. Aynı şekilde Uygurlar, Avrupa Hun, Batı Hun ve Göktürk bayrağı da yoktur.

Kurt başlı tuğlar vardır.

Eskiden bayrak değil tuğlar vardır. 16 Türk devlet masalına da inanmayın. Akkoyunlular, Karakoyunlular, Safeviler, Memlükler, Tolunoğulları, Türkiye Selçukluları gibi devletler vardır.

Touman MÖ.209'da öldü ve yerine Modu geçti. 

 

[1] Ahmet Taşağıl, Kök Tengri’nin Çocukları, İstanbul: Bilge Kültür Sanat yayınları, Mayıs 2018, s. 54

[2] Yüeçiler, Hint Avrupalı olarak düşünülür. Tam olarak kim oldukları belli değildir. Alman Tarihçi: Otto Frank, Yüeçileri Toharlılar olarak adlandırır.

[3] Taşağıl, a.g.e. s. 54 bkz. Ahmet Taşağıl, Bozkırların ilk İmparatorluğu Hunlar, İstanbul: Yeditepe yayınevi, 2020, s. 51-60

Yararlanılan Kaynaklar: Taşağıl, Ahmet, Kök Tengri’nin Çocukları, İstanbul: Bilge Kültür- Sanat yayınları, Mayıs 2018

Taşağıl, Ahmet, Bozkırların İlk İmparatorluğu Hunlar, İstanbul: Yeditepe yayınevi, 2020

tr.wikipedia.org/wiki/Yüeçiler,

Baykuzu, Tilla Deniz, (2020), Asya Hunları, Editör: Muhammet Bilal Çelik, İslam Öncesi Türk Tarihi ve Kültürü, Nobel yayınları, Ankara, 2020, ss. 21-40